Βιβλιοπαρουσιάσεις

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, σύμφωνα μέ τή γνωστή στούς μελετητές πατερική διατύπωση, «σημαίνεται ἐν τοῖς μυστηρίοις» (Ν. Καβάσιλας) . Δέν πρόκειται, βεβαίως, γιά κάποια συμβολική ἐξεικόνιση, ἀλλά γιά ὀργανική ταυτότητα, ὅπως ὀργανικά συνδέεται ἡ καρδιά μέ τά μέλη τοῦ σώματος, τά κλαδιά μέ τή ρίζα τους, καί τά κλήματα μέ τήν ἄμπελο, σύμφωνα μέ τό λόγο πού εἶπε ὁ Κύριος .

Ἡ Ἐκκλησία, λοιπόν, ὁρίζεται, ἀποκαλύπτεται, φανερώνεται καί πραγματώνεται μέσα στά ἱερά Μυστήριά της. Ἐκκλησία καί Μυστήρια συνδέονται ὀργανικά, ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία, θεμελιωμένη στό γεγονός τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀπό τή φύση της Μυστήριο καί πηγή Χάριτος. Στό κέντρο, βεβαίως, τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ὡς Σώματος Χριστοῦ - σύμφωνα μέ τήν εἰκόνα περί Ἐκκλησίας τοῦ Ἀποστόλου Παύλου , – βρίσκεται τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, μέ τήν ὁποία συνδέθηκαν ἀπό τήν ἀρχή ὅλα τά ἄλλα Μυστήρια (Βάπτισμα, Χρῖσμα, Γάμος, Ἱερωσύνη κ.λπ.) Ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι ἡ συγκεφαλαίωση τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Οἰκονομίας. Ὡς γνωστόν, τήν πρώτη θεία Λειτουργία τέλεσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός καί Σωτήρας τοῦ κόσμου. Ἔτσι, ἡ ἱερουργία καί παράδοση τῶν ἱερῶν Μυστηρίων ἔγινε ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό τό βράδυ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, σύμφωνα μέ τά Ἀποστολικά καί Εὐαγγελικά κείμενα , μέ τήν ἐντολή: «τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν». Τοῦτο ποιεῖ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὡς σῶμα Του μέσα στήν Ἱστορία. Καί αὐτή ἡ προσφερόμενη τόσους αἰῶνες θυσία, διά τῆς ὁποίας οἱ πιστοί λαμβάνουμε «τόν τῆς μελλούσης ζωῆς ἀρραβῶνα» , δέν ἀναφέρεται πρός τήν πρώτη θυσία «φανταστικῶς καί εἰκονικῶς» , ἀλλά εἶναι ἡ αὐτή, μία καί ἀπαράλλακτη θυσία . Δέν εἶναι ἄλλη ἡ σημερινή θ. Λειτουργία ἀπό ἐκείνη τήν πρώτη τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, ὅπως θά δοῦμε μέσα ἀπό κείμενα Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

Τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας φανερώνει τό γεγονός τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό ἀποτελεῖ τήν καρδιά καί τήν κεντρική μονάδα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, τό ὁποῖο ὁλόκληρο περιλαμβάνεται στήν Εὐχαριστία. Κατά τοῦτο, ἡ Εὐχαριστία συνιστᾶ τήν Ἐκκλησία, καί αὐτό δέν εἶναι καθόλου ὑπερβολή, ἀλλά ζῶσα πραγματικότητα. Ἡ ταυτότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι εὐχαριστιακή καί ἡ δομή της πηγάζει ἀπό τήν Εὐχαριστία. Δέν ὑπάρχει καί δέν νοεῖται Ἐκκλησία Ὀρθόδοξη, χωρίς θεία Λειτουργία. Αὐτή πραγματώνει καί ἐκφράζει τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχει εἰπωθεῖ εὔστοχα ὅτι ἡ Ἐκκλησία, ὡς «σῶμα Χριστοῦ» καί «κοινωνία θεώσεως» , φανερώθηκε στόν παρόντα κόσμο γιά νά τελεῖ τή θεία Εὐχαριστία, νά τρέφει καί νά σώζει τόν ἄνθρωπο, καί νά ἀποκαθιστᾶ τόν κατά φύση τρόπο, τήν εὐχαριστιακή διάσταση τῆς ζωῆς του. Ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νά ζεῖ εὐχαριστιακά, λειτουργικά, νά δέχεται ἀπό τόν Θεό τόν κόσμο, τή ζωή, τήν ὕπαρξή του ὡς εὐλογία καί στή συνέχεια νά ἀντιδωρίζει ὅλα αὐτά ὡς εὐχαριστία.

Οἱ Ὀρθόδοξοι πιστεύουμε, ἀλλά καί βιώνουμε ὑπαρξιακά τό γεγονός, ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι ἡ τροφή καί διατήρησή μας ἐν Χριστῷ. Αὐτή, ὡς «χορηγία παντός ἀγαθοῦ», ἀπεργάζεται τήν θεοποιό συσσωμάτωσή μας, τή χαρισματική σύγκραση καί τήν ὑπερφυᾶ ἕνωσή μας μέ τόν Σωτῆρα Χριστό , ὅταν βεβαίως μετέχουμε ἐμπροϋποθέτως στά Τίμια Δῶρα τῆς Εὐχαριστίας. Ἄλλωστε, ἐκεῖ κατατείνει ὅλη ἡ ἐν Χριστῷ πνευματική μας ζωή, στό πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας. Σκοπός τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Μύρου εἶναι ἡ κοινωνία τῶν Ἁγίων Μυστηρίων, ὅπως τονίζει ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ὁ μυσταγωγός, ἀλλά καί ἄλλοι Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Γνωρίζουμε, ἐπίσης, ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι ἡ κοινή προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τήν ὁποία ἐμπνέεται καί φωτίζεται κάθε ἄλλη, ἀτομική, ὅπως λέμε, προσευχή. Ἡ ἐν Συνάξει πραγματοποιουμένη προσευχή μᾶς ἑνώνει μέ τούς ἀδελφούς μας καί πρωτίστως μέ τόν «κοινόν Δεσπότην», τόν Τριαδικό Θεό, καί αὐτός ἐν προκειμένῳ εἶναι ὁ κοινωνικός χαρακτήρας τοῦ κορυφαίου Μυστηρίου τῆς θ. Εὐχαριστίας. Δέν εἶναι ἀτομική ὑπόθεση ἡ θεία Λειτουργία! Κατά τήν εὐλογημένη ὥρα τῆς Εὐχαριστίας ἔχουμε συναγμένη ἐπί τό αὐτό ὅλη τήν Ἐκκλησία καί αὐτό φαίνεται στήν ἁγία Προσκομιδή, ὅπως λέγεται, (ἤ Πρόθεση) καί στή συνέχεια κατά τή διάρκεια τοῦ «Κοινωνικοῦ», ὅπου, μέ τή διαδικασία τῆς «συστολῆς τῶν Τιμίων Δώρων» ἑνώνονται ἅπαντες περί τό Δεσποτικόν Σῶμα καί Αἷμα.
Ὄντως, ἡ θεία Λειτουργία ἀποτελεῖ μιά Σύναξη ἀνθρώπων καί Ἀγγέλων, κεκοιμημένων καί ζώντων. Ὅλοι ἐκεῖ εἴμαστε παρόντες. Καί ἀνάμεσά μας Παρών ὁ Δεσπότης ὅλων ὁ ἀναιμάκτως θυσιαζόμενος Ἰησοῦς Χριστός, «ὁ μελιζόμενος καί μή διαιρούμενος, ὁ πάντοτε ἐσθιόμενος καί μηδέποτε δαπανώμενος», ὅπως λέμε οἱ λειτουργοί σέ μία πολύ μυσταγωγική εὐχή κατά τό «Πρόσχωμεν, τά Ἅγια τοῖς Ἁγίοις», ὅταν μελίζουμε (κομματιάζουμε) τόν «Ἀμνό». Ὅλοι οἱ μετέχοντες στό Κυριακό Δεῖπνο λαμβάνουμε τή Χάρη τοῦ θυσιαζομένου Χριστοῦ. Πολύ ρωμαλέα τό ἐκφράζει ὁ περίφημος Κατηχητικός Λόγος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος διαβάζεται στούς Ναούς μας, κατά τήν Ἀναστάσιμη Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, τήν Ἁγία καί Μεγάλη Κυριακή τοῦ Πάσχα: «Ὁ μόσχος πολύς, μηδείς ἐξέλθει πεινῶν…Πάντες ἀπολαύετε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως» .

Ἡ θεία Εὐχαριστία εἰκονίζει τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, φέρει τά ἔσχατα μέσα στήν ἱστορία, καί αὐτός εἶναι ὁ λόγος τῆς λαμπρότητος τελέσεώς της. Ἕνεκα αὐτοῦ, ἀπαγορεύεται, ὅπως γνωρίζουμε, ἡ τέλεση τῆς θ. Λειτουργίας μέσα στήν πένθιμη περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἐκτός Σαββάτου καί Κυριακῆς . Ἀκόμη, ἡ θ. Λειτουργία, ὅπως θά καταδειχθεῖ στά ἑπόμενα, ζωοποιεῖ τόν νεκρό ἀπό τήν ἁμαρτία ἄνθρωπο. Τόν ἀνάγει «ἐκ πυθμένος κακίας ἐσχάτης» στά ἀνέκφραστα ὕψη τῆς θεοποιοῦ μεθέξεως. Εἶναι τό σημαντικότερο, ὑψηλότερο, ἐκλεκτότερο, ἁγιότερο γεγονός στόν κόσμο αὐτό! Στήν Εὐχαριστία συγκεφαλαιώνεται ὁλόκληρη ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας.

Στά κείμενα πού ἀκολουθοῦν, γίνονται κάποιες ἀναφορές, γενικές καί εἰδικές, ὅπως καί ἀπαραίτητες ἐπισημάνσεις, διευκρινήσεις καί ἐπί μέρους ἀναλύσεις σχετικά μέ τό Μυστήριο τῆς Συνάξεώς μας ἐν Χριστῷ, πού εἶναι ἡ θεία Εὐχαριστία. Θά παρατεθοῦν ἐν προκειμένῳ ἀρκετά πατερικά κείμενα, χωρία καί θέσεις, ὥστε νά ἐντρυφήσει κάθε πιστός πού θά ἐνδιαφερθεῖ νά «περιπατήσει» στόν αἰγιαλό τοῦ ἀπεράντου ὠκεανοῦ τῆς Εὐχαριστιακῆς Θεολογίας, ἀνασύροντας πολυτίμους μαργαρίτες τοῦ Πνεύματος.

Ἡ διαπίστωση τῆς ἔρευνας περί τήν Εὐχαριστία ἀναμφιβόλως θά εἶναι ὅτι τό Μυστήριο αὐτό εἶναι ὄντως ἡ ζωή καί ἡ τροφή μας, ὡς ἐν Χριστῷ ἀναγεννημένων ὑπάρξεων! Ἐλᾶτε, λοιπόν, ἄνθρωποι, λέγει ὁ Σωτήρ τοῦ κόσμου, ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, ὅπως παραστατικά τό παρουσιάζει ἡ πατερική Θεολογία δια τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, ἐλᾶτε στήν τράπεζά μου, «φάγετε ἄρτον ἀνακαινοποιοῦντα ἡμῶν τήν φύσιν. Πίετε οἶνον ἀθανασίας γάνυσμα (λαμπρότητα). Φάγετε ἄρτον τῆς ἀρχαίας πικρίας καθαρτήριον, καί πίετε οἶνον στύφοντα τῆς πληγῆς τήν ὀδύνην. Τοῦτο τῆς φύσεως τό ἰατρεῖον» …

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Α) Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΑΥΤΗΣ
Β) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΣΥΝΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

Α) Ο ΙΕΡΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Β) ΤΟ «ΝΥΝ» ΚΑΙ ΤΟ «ΑΕΙ» ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΤΟ ΠΛΗΡΩΜΑ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ. ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΡΟΦΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙ ΤΟ «ΠΟΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ». ΣΩΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΘΕΙΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ, ΣΥΝΟΔΟΣ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΓΗΣ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΙΟ ΟΓΔΟΟ

ΕΜΠΡΟΥΠΟΘΕΤΗ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ ΣΤΑ ΤΙΜΙΑ ΔΩΡΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΕΝΕΣ ΥΠΑΡΞΕΙΣ. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ἀθήνα, Φθινόπωρο 2024.

π. Νικηφόρος Νάσσος.

Ἐπίσης ἐκδόθηκαν καὶ τὰ παρακάτω βιβλία ὑπὸ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Νικηφόρου "Περὶ τοῦ ὑιοῦ τῆς ἀνομίας γνώση" καὶ τὸ "Μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας στὸ Ἑορτοδρόμιο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου".

Διατίθενται ὑπὸ τοῦ π. Νικηφόρου (τηλ. έπικοινωνίας 6948121650).